Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка сабраў нараду па пытанні ўдасканалення сістэмы планавання і кантролю за рэалізацыяй стратэгічных праектаў, перадае карэспандэнт БЕЛТА.
Трэба глядзець у будучыню. Чаму важны стратэгічныя праекты?
Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў значнасць такіх стратэгічных праектаў: «Гэта будучыня не толькі любой сістэмы, але і любой краіны ў цэлым. Стратэгічныя праекты, калі гаварыць пра Беларусь, гэта будучыня нашай краіны».
«Без будучыні не можа існаваць ніводны чалавек, ніводная сістэма, ніводная дзяржава», — дадаў Прэзідэнт.
Пры гэтым ён звярнуў увагу на яўныя недахопы ў гэтай рабоце: «У нас нават калі разумна выпрацаваны праекты стратэгічнага характару, то яны не заўсёды рэалізуюцца». Кіраўнік дзяржавы папярэдзіў, што кантроль за выкананнем даручэнняў будзе самы сур’ёзны.
Мэта нарады, як растлумачыў кіраўнік дзяржавы, — абмеркаваць, як трэба палепшыць сістэму планавання і кантролю за рэалізацыяй стратэгічных праектаў. І ў гэтым напрамку важна ўсё — ад ідэі да ўвасаблення яе ў жыццё і гарантаванага атрымання эканамічнага эфекту, падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
«Шокавая перанастройка ў сусветных палітычных, эканамічных, фінансавых адносінах пабуджае кожную краіну думаць не толькі аб ахоўных і кампенсуючых мерах. Трэба падлічваць стратэгічныя перспектывы развіцця нацыянальнай эканомікі (а значыць, і дзяржавы), гэта значыць, глядзець у будучыню», — заявіў Прэзідэнт.
Што ўжо зроблена і дзе ёсць прабелы?
Кіраўнік дзяржавы звярнуў увагу, што за трыццаць гадоў у Беларусі сфарміравана цэлая сетка даследчых інстытутаў у розных галінах. Дарэчы, ёсць сярод іх і тыя, што маюць патрэбу ў сур’ёзным рэфармаванні. У сувязі з гэтым Прэзідэнт нагадаў ураду аб сваім патрабаванні перагледзець колькасць і структуру даследчых інстытутаў, каб «на дух не было тых, якія толькі лічацца, а не даюць выніку». Прычым гэта патрабаванне датычыцца і ведамасных інстытутаў, у тым ліку ў сферах аховы здароўя, працы і сацыяльнай абароны, спорту, культуры і іншых.
Аляксандр Лукашэнка згадаў таксама аб рабоце Камітэта па навуцы і тэхналогіях, Нацыянальнай акадэміі навук. Апошнюю, дарэчы, чакае комплексная праверка. «Зімой Акадэмію навук трэба сур’ёзна прааналізаваць. Дай бог, каб было так, як нам кіраўнік Акадэміі навук дакладвае: яны сёння робяць усё — ад беспілотнікаў да вырабаў з сухога малака, якія прадаюць у Кітай. Робяць усё. Паглядзім, ці так гэта. Я маю на ўвазе электрамабілі і гэтак далей», — сказаў Прэзідэнт.
Прадаўжаючы размову аб дзейнасці беларускіх вучоных, Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што іх даследаванні, аналітычная работа, прагнозы навукова-тэхнічнага прагрэсу на дзесяцігоддзі наперад, вядома, патрэбны. «Але трэба прызнаць, што рэальны сектар эканомікі масава выкарыстоўваць працы вучоных чамусьці не імкнецца, — звярнуў увагу Прэзідэнт. — Да вытворчасці даходзяць не ўсе новыя распрацоўкі». Паводле яго слоў, па-сапраўднаму буйных, прарыўных праектаў за гэты час створана не так шмат.
«Так, мы пабудавалі атамную станцыю, БНБК (Беларускую нацыянальную біятэхналагічную карпарацыю. — Заўвага БЕЛТА), выпускаем буйнейшую на планеце кар’ерную тэхніку, ёсць касмічныя праграмы, распрацоўваем і выпрабоўваем прадукты інавацыйнай біямедыцыны, якія не маюць сусветных аналагаў. Аднак за іх узяліся толькі з падачы Прэзідэнта», — сказаў Аляксандр Лукашэнка.
«А дзе народжаныя ў нетрах дзікай працы, у нетрах Акадэміі навук праекты? Дзе яны?» — задаў ён рытарычнае пытанне.
«Як бачым, прабелы ёсць. Перш за ўсё ў планаванні стратэгічных праектаў, аб’ектаў высокіх (5-га і 6-га) тэхналагічных укладаў», — канстатаваў кіраўнік дзяржавы.
Якім будзе «мазгавое ядро», каб ацэньваць і курыраваць праекты?
Аляксандр Лукашэнка нагадаў, што яшчэ вясной даручыў ураду, Акадэміі навук і свайму памочніку Аляксандру Косінцу прапрацаваць тэму стварэння ў краіне так званага мазгавога ядра, здольнага ацэньваць і курыраваць маштабныя праекты. Дарэчы, такія праекты ўжо вызначаны.
«Патрэбны такі цэнтр, які пры Прэзідэнце, ад імя Прэзідэнта, побач з Прэзідэнтам будзе бачыць, што адбываецца, і прымушаць усіх вас рэалізоўваць гэтыя праекты», — растлумачыў кіраўнік дзяржавы.
Якія рашэнні прапанаваны Прэзідэнту?
Урад прадставіў кіраўніку дзяржавы варыянт з дзвюма асноўнымі структурамі: цэнтрам, які напрацоўвае ідэі і падлічвае іх эканамічны эфект, і саветам, дзе прымаюцца рашэнні аб жыццяздольнасці і актуальнасці такіх ідэй. Прадугледжваецца, што канчатковае рашэнне па найбольш буйных праектах будзе прымаць кіраўнік дзяржавы.
«Прашу далажыць, як у гэты ланцужок убудаваны тыя, хто непасрэдна будзе ўвасабляць вытворчы аб’ект у жыццё: профільныя міністры, дырэктары, галоўныя інжынеры ў рэшце рэшт. Гэта ж яны будуць гэта ўсё рэалізоўваць. Як праекты будуць забяспечвацца кадрамі і рэсурсамі? Хто ў прапанаванай схеме будзе браць на сябе рызыкі, гарантаваць эканамічную плацежаздольнасць, паспяховасць працы новых прадпрыемстваў? Савет? Цэнтр? Міністр? Дырэктар?» — пералічыў ключавыя пытанні па тэме Аляксандр Лукашэнка. Адказ на некаторыя з іх, паводле слоў Прэзідэнта, вынікае з таго, аб чым раней ужо гаварылася. Так, калі канчаткова зацвярджаць стратэгічныя праекты будзе кіраўнік дзяржавы, дык ён і вызначыць, хто далей будзе адказваць за іх рэалізацыю.
Аляксандр Лукашэнка таксама папрасіў канкрэтызаваць, для чаго прапануецца стварыць новы цэнтр і ці сапраўды без яго не абысціся: «Што перашкаджае рэалізоўваць лепшыя задумы ва ўжо існуючым складзе? Ніякіх новых структур і дадатковых кадраў быць не павінна. У нас хапае гэтых цэнтраў і «каля цэнтраў», якія трэба арганізаваць у адзіны кулак і якія маглі б рухацца ў патрэбным напрамку». Прэзідэнт падкрэсліў: не можа быць і размовы аб тым, што з’явіцца новы своеасаблівы «ўрад» або «міністэрства». «З гэтага трэба зыходзіць», — сказаў кіраўнік дзяржавы.
Асобную ўвагу Прэзідэнт звярнуў на ролю губернатараў у рэалізацыі стратэгічных праектаў: «Вы людзі не староннія, запомніце: правал дзяржаўнага праекта на вашай тэрыторыі — гэта ваш правал. Гэта таксама зона вашай адказнасці, вы там бачыце лепш, чым хто-небудзь. Ды і частку падаткаў ад рэалізацыі таго ці іншага праекта вы будзеце атрымліваць».
У час нарады кіраўнік дзяржавы прапанаваў выслухаць розныя пункты гледжання, абмеркаваць існуючыя прапановы, улічыць усе пазіцыі, каб выбраць самы прагматычны шлях.
«У мэтах выканання вашага даручэння, дадзенага для разгляду пытанняў развіцця айчыннай мікраэлектронікі, прапрацавана пытанне стварэння Цэнтра стратэгічных праектаў», — пачаў даклад Максім Ермаловіч.
«Вы адназначна прыйшлі да рашэння, вываду, што гэты цэнтр павінен быць? Ці ёсць тыя, хто сумняваецца? Або, можа, не трэба? Вось гэта галоўнае пытанне: быць ці не быць», — падкрэсліў Прэзідэнт.
Паводле слоў Максіма Ермаловіча, былі прааналізаваны праблемныя пытанні, якія ўзнікаюць пры планаванні і рэалізацыі буйнейшых інвестыцыйных праектаў, вывучаны замежны і савецкі вопыт стварэння маштабных вытворчасцей. Ён нагадаў, што цэнтрам маштабных праектаў у СССР быў Дзяржаўны планавы камітэт Савета Міністраў (Дзяржплан), які кантраляваў выкананне народна-гаспадарчых планаў, каардынаваў і фінансаваў тэхніка-эканамічныя даследаванні навуковых і праектных арганізацый усёй краіны, укараняў праекты асабліва буйных прадпрыемстваў і саюзных будоўляў.
«Маштабныя праекты рэалізоўваліся на аснове сістэмнага падыходу, згодна з якім разам з планаваннем развіцця народнай гаспадаркі як па галінах, так і па рэгіёнах прымянялася і планаванне па міжгаліновых праблемах. Нават краіны, якія ўваходзяць у Савет эканамічнай узаемадапамогі, ажыццяўлялі сваю вытворчую кааперацыю ў рамках сістэмы Дзяржплана. Аб’ектыўна сёння ў Беларусі няма адзінага цэнтра, які вызначае маштабныя інвестпраекты і капітальныя ўкладанні. Працэс распрацоўкі дэцэнтралізаваны і ажыццяўляецца па прапановах рэспубліканскіх органаў дзяржкіравання, аблвыканкамаў або інвестараў. Найбольш значныя ў гісторыі суверэннай Беларусі праекты — БелАЭС, БНБК, «БЕЛДЖЫ», маштабная мадэрнізацыя дрэваапрацоўчай галіны — былі ініцыяваны непасрэдна кіраўніком дзяржавы», — адзначыў намеснік кіраўніка Адміністрацыі Прэзідэнта.
Аднак нават пры такіх уводных рэалізацыя праектаў ішла ва ўмовах недастатковага міжведамаснага ўзаемадзеяння, выканаўцы сутыкаліся з неабходнасцю паўторнага абмеркавання, узгаднення і абгрунтавання інвестыцый, падкрэсліў Максім Ермаловіч. Паводле яго слоў, цяпер праблемы ўзнікаюць як на стадыі выпрацоўкі праектных рашэнняў (што будаваць і дзе), так і ў працэсе самога будаўніцтва.